Diyordun ünlü daralması mı?
Türkçede, a, e ile biten fiillerin şimdiki zaman kipinde, a ünlüleri hem telaffuzda hem de yazımda ı, u’dur. E ünlüsü i, ü olur: başlar ( Ünlü daralması, Türkçede geniş ünlülerin dar ünlülere dönüştüğü bir ses olayıdır. A veya e ünlüleriyle biten bir fiile -yor eki eklendiğinde, fiilin son hecesindeki ünlü ı, i, u veya ü ünlülerinden birine dönüşür: hide + yor > hides. wish + yours > wishs. celebrate + celebrate > celebrates. İki heceli ve ikinci hecede ı, i, u, ü gibi dar ünlü harfleri bulunan bazı sözcüklerin ikinci hecesinde ünlü ile başlayan bir ek varsa sözcüğün ikinci hecesindeki ı, i, u, ü gibi dar ünlü harfler düşer. Bu duruma Türkçe fonetikte ünlü düşmesi denir. Bu sözcüğün yanlış yazılmasının “yanlıs” veya “yanlis” olarak görülmesi yaygındır. Ancak, Türk dil kurallarına göre, ünlü düşmesi olan “ı” harfi ve ünlü türetmesi olan “i” harfi doğru kullanılmalıdır. Bu nedenle “incorrect” sözcüğünün doğru yazımı. Ünlü durumu – Türk Dil Kurumu. Çekimlemetekil3. çoğulbelirtmeağzınıyönelmeağzınabulunmaağzındaayrılmaağzından40 satır daha Çözüm: İkinci hecesinde dar ünlü (ı, i, u, ü) bulunan bazı sözcüklere ünlüyle başlayan ek eklendiğinde dar ünlü düşer. “Bağrı” sözcüğünde ünlü düşmesi vardır (bağrı Bazı iki heceli sözcüklerde ünlüyle başlayan bir ek varsa, ikinci hecedeki dar ünlü atılır: yalın-ız = yalnız (ortadaki i harfi atılır) nose-um = nosem (ortadaki u harfi atılır) neck-um = neckum (ortadaki u harfi atılır) Ancak, “ben” ve “sen” zamirlerine datif eki verildiğinde, “benim için, senin için” haline gelirler. Bu ses fenomenine “ünlü değişimi” denir. 8. Ünsüz harflerden birinin ihmal edilmesidir. A’da “alçak-l ⇒ düşük”, B’de “sıcak-cık ⇒ sıcacık”, C’de “küçük-cük ⇒ minik” ve E’de “ufak-l ⇒ küçük” sözcüklerinde ünsüz düşme görülmektedir. Bir kelimede ünlü uyumunu aramak için en az iki ünlü gerekir. Türkçe kelimelerin ilk hecesi hariç, diğer hecelerde “o-ö” geniş ünlüleri yoktur. Bulunan kelimeler Türkçe değildir. “I care”, “it was announce”, “for your will”, “here you go”, “your palm” gibi kelimelerde ünlü düşüşü yoktur. İç seste ünlü türetmesi: Geniş-düz kalıcı ünlü türetmesi de gözlemlenebilir. Geniş-düz ünlü: sert>sert, düz>düz aşağı, geniş gün ışığı>geniş gün ışığı, dar>dar, tek başına>tek başına, vb. Dar ünlü: azcık>acık, bircik>biricik, vb. Çekimlemetekilyönelmegönlebulunmagönüldeayrılmagönüldentamlayangönlün40 satır daha Türkçe kelimelere türemiş ek geldiğinde orta hecede kalıcı düşme meydana gelir. geçiş>geçiş, öğrenen>öğrenci, nakil->çeviri-, sarar->sarar-, dirilik>dirlik, dalma>dalma, yalnız>yalnız, yanlış>yanlış, süpürme>çöp, koku>koklama, çevirme, derin>çağrışım, uyumak>uyku vb. Aslında, normalde bu kelimelerdeki /f/ ünsüzlerinin /p/ ünsüzlerine dönüşmesi beklenir. Benzer, görünüşte sistematik olmayan ses değişimleri diğer Arapça ve Farsça ödünç kelimelerde de görülür. * “Deyince” ve “deyip” sözcüklerindeki “e” harfi yazımda korunmuştur. Daraltma yoktur. “görbil-im ⇒ görebiliyorum” (ünsüz değişimi) “de-yor-lar ⇒ onlar diyorlar” (ünlü kısaltması) “ben-e ⇒ bana” (ünlü değişimi) Parçada birleşen ünsüz yoktur. Bir sözcüğün ilk hecesinde kalın ünlü (a, ı, o, u) varsa diğer hecelerdeki ünlüler kalınlaşır, ince ünlü (e, i, ö, ü) varsa diğer hecelerdeki ünlüler kalınlaşır, diğer hecelerdeki ünlüler incelir: adım, ayak, boyunduruk, burun, dalga, dudak, yutmak; beşik, bilezik, haşhaş, gözlük, üzengi, vergi, yüzük vb. Bu duruma ünlü düşmesi denir. Tavsiyeli Bağlantılar: Assembly Hangi SeviyeÜnlü düşmesini nasıl anlarız?
Yanlış kelimesi ünlü düşmesi mi?
Diyordu kelimesinde hangi ses olayı vardır?
Ağıza mı ağza mı?
Diye ünlü düşmesi mi?
Sana bana hangi ses olayı?
Kucucuk hangi ses olayıdır?
Hangi kelimelerde ünlü düşmesi olmaz?
Daracık kelimesinde hangi ses olayı vardır?
Gönle mi gönüle mi?
Kavşakta ünlü düşmesi var mı?
Aslında kelimesinde hangi ses olayı vardır?
Diyen ünlü daralması var mı?
Bana ünlü daralması mı?
Büyük ünlü uyumu ne?
Ünlü daralmasının diğer adı nedir?