Havai Hat Nasıl Çekilir? Ustalık Masallarını Bırakalım, Gerçeğe Gelelim
Bir merdiven, iki izolâtör, biraz da makara… “Açarsın teli, bağlarsın biter” diyenler yüzünden sokaklarımız, tarlalarımız ve mahallelerimiz riskli birer açık laboratuvara döndü. Evet, “havai hat nasıl çekilir?” sorusu popüler; ama bu, üç YouTube videosu ve bir fiyat kırma pazarlığıyla öğrenilecek bir iş değil. Bu iş, planlama disiplini, izin yönetimi, mühendislik hesabı ve güvenlik kültürü ister. Bunlardan birini eksilttiğinizde, sadece hattı değil, hayatları da tehlikeye atarsınız. Peki hâlâ “ustalık böyle yapar” masallarına inanacak mıyız?
Planlama ve İzinler: Güzergâh Çizmek Değil, Risk Yönetmek
Çoğu “hızlı çekim” projesi, güzergâhı çizip geçer. Oysa kritik olan, o çizginin kimin bahçesinden, hangi çatının üzerinden, hangi ağacın tacına ne kadar yakın geçtiğidir. Komşu hakkı, belediye ve dağıtım/operatör izinleri, koridor mesafeleri, parsel sınırları, kamusal estetik ve en önemlisi can güvenliği… Havai hat çekimi, bu başlıkların hepsine aynı anda cevap vermek zorundadır.
Provokatif soru: Kaç proje, gerçek bir saha keşfiyle ağaç büyümesi, rüzgâr tüneli etkisi ve korozyon riski için yıllık öngörü yapıyor?
Mühendislik Gerçekleri: Sehim, Yük, Rüzgâr — “Tutarsa” Değil, “Hesaplanırsa” Çalışır
Bir iletkeni direkler arasına germek, “hemen sık, gitsin” değildir. Sehim hesabı; iletken kesiti, direk aralığı, sıcaklık, buz yükü ve rüzgâr basıncının fonksiyonudur. Yanlış sehim, ya iletkenin yere tehlikeli yakınlıkta sarkmasına ya da gereğinden fazla gerilimle donanımın yorulup kopmasına yol açar.
Provokatif soru: “Bir tık daha sık” cümlesi yüzünden kaç bağlantı noktası erken yorulup gizli bir arızaya dönüştü?
İş Güvenliği: En Ucuz Ekipman, En Pahalı Hata
Kişisel koruyucu donanım (baret, dielektrik eldiven, düşüş durdurucu sistem, uygun makara ve dinamometre), izole çalışma prosedürü, enerjili hatta yaklaşma mesafesi… Bunlar “formaliteden” değil, hayatta kalmak içindir. Elektrik ya da telekom fark etmez: Enerjili ya da enerjisiz çalışma kararını prosedür belirler; “şöyle yaparsak çabuk biter” diyen aceleci kültür değil.
Provokatif soru: Bir gün tasarruf için atlanan kilitleme/etiketleme (LOTO) adımı, bir ömre bedel olabilir mi?
Havai Hat Çekiminde En Yaygın Zayıf Noktalar
- Kopyala–Yapıştır Projeler: Başka sahadan alınan direk aralığı ve iletken seçimi; farklı rüzgâr rejimi ve arazi şartlarında çöker.
- Estetik ve Toplumsal Kabul: “Çabuk bitsin” diye seçilen güzergâhlar, şehir siluetini ve mahalle estetiğini bozar; şikâyet ve dava yağar.
- Bakım Körlüğü: Hattın kurulumunu planlayanlar, 5 yıl sonraki bakım erişimini planlamaz. Sonra her arıza bir akrobasi şovuna döner.
- Taşeron Baskısı: “Bugün bitmezse zarar” mantığı, kontrol listelerini çöpe gönderir. Kalitesiz ankraj, zayıf izolatör, uydurma travers… Kaçak maliyetler ileride katlanır.
Yeraltı mı, Havai mi? Konforlu Yalanları Bırakalım
Havai hat, doğru şartlarda hızlı ve ekonomiktir; yeraltı da şehir estetiği ve arıza riskinde avantaj sağlar. Mutlak doğrusu yoktur. Sorun, kararların veriye değil mitlere dayanmasıdır.
Provokatif soru: Yalnızca ilk yatırım maliyetine bakarak verdiğiniz “havai” kararı, beş yıl sonraki arıza/rekabet/şikâyet maliyetlerini nasıl ödeyecek?
Kamu, Özel, Komşu: Hukuki Çatışmalar Neden Bitmiyor?
Bahçe sınırına teğet geçen iletken, çatıya yakınlaşan hat, ağaç tacına sürtünen kablo… Bunlar yalnızca teknik değil, hukuki krizdir. İzin ve bildirim süreçlerini atlamak, hız kazandırmaz; sadece gecikmeyi büyütür. “Sonra düzeltiriz” kültürü, dava dilekçelerinde büyür.
“Havai Hat Nasıl Çekilir?” Sorusuna Eleştirel Bir Yol Haritası
1) İhtiyaç ve Kapsamı Netleştir
Hattın amacı (enerji, aydınlatma, telekom), beklenen kapasite, hedef ömür ve büyüme senaryosu… Kapsam belirsizse, çözüm de sallanır.
2) Güzergâhı Veriyle Seç
Arazi profili, erişilebilirlik, ağaç dokusu, rüzgâr yönleri, komşu yapılar, bakım erişim noktaları… Kağıt üzerinde hoş duran çizgiler, sahada kabusa dönebilir.
3) Mühendislik Hesaplarını Bağımsızca Doğrula
Sehim–gerilme analizi, direk/ankraj dayanımı, izolasyon ve yaklaşma mesafeleri, potansiyel farkları… “Usta böyle yapar” diyenlere değil, hesaplara güven.
4) İzin ve Paydaş Yönetimini Önden Bitir
Belediye, dağıtım/operatör, site yönetimleri, mülk sahipleri… İtirazlar sahada değil, masada çözülmeli. Aksi hâlde zaman ve itibar kaybı kaçınılmaz.
5) İSG’yi Prosedüre Yaz, Şantiyede Yaşat
Enerjisiz çalışma planı, LOTO, yaklaşma mesafeleri, uygun KKD ve yetkili personel… Güvenlik “not” değil “norm” olmalı.
6) Kalite Kontrol ve Belgeleri Atlama
Çekme kuvveti kayıtları, tork değerleri, bağlantı fotoğrafları, malzeme sertifikaları, kabul testleri… Yarınki arızanın tek ilacı, bugünkü belgedir.
Tartışmaya Açık Sorular (Yorumlarda Cevaplayın)
- Havai hat çekiminde “hız” mı “özen” mi? Hangi durumda hız gerçekten avantajdır?
- Şehir içinde yeraltı zorunluluğu genişlemeli mi? Estetik + güvenlik, maliyeti haklı çıkarır mı?
- Sehim hesabını sahada ölçümle doğrulamayan projeler, neden hâlâ teslim alınıyor?
- Taşeron baskısı altında güvenlik prosedürü gerçekten uygulanabilir mi?
Sonuç: Ucuz Cesaret Değil, Ölçülü Akıl
“Havai hat nasıl çekilir?” sorusu, basit bir “işçilik” meselesi değildir; disiplinli bir tasarım–uygulama–bakım zinciridir. Eğer hâlâ “bir şekilde olur” diyorsak, aslında “bir gün patlar” demiş oluyoruz. Havai hat çekmek istiyorsak; planlamayı veriye, mühendisliği hesaplara, uygulamayı prosedüre, güvenliği kültüre yaslayalım. Yoksa çektiğimiz şey hat değil, risk olacaktır. Peki sizce: Hızlı biten bir hat mı değerlidir, yoksa on yıl boyunca gündem olmayan bir hat mı?